Positieve groei bij kanker: van óverleven naar léven

Post-traumatische groei door een focus op de positieve kant van ziekte

Een kankerdiagnose zet je wereld op zijn kop. Maar nadat de eerste schok is gezakt, ontstaat er ook ruimte voor een ander perspectief. Wist je dat veel mensen achteraf zeggen dat deze periode hen uiteindelijk positief heeft veranderd? Dit fenomeen heet post-traumatische groei (PTG): groeien door tegenslag.

Mijn persoonlijke ervaring met post-traumatische groei

Kort voor mijn eigen diagnose hoorde ik een huisarts zeggen dat veel van zijn patiënten achteraf dankbaar waren voor hun ziekte, omdat het hen hielp te ontdekken wat echt belangrijk was. Ik vond dat eerst ongeloofwaardig, maar toch liet het idee me niet los. Toen ik zelf ziek werd, besloot ik dit concept te onderzoeken.

Naast mijn behandelingen vulde ik mijn dagen bewust met dingen die me blij maakten. Ik nam de tijd om te ontdekken wie ik echt wilde zijn en wat ík leuk vond. Dit gaf me niet alleen energie en inspiratie, maar bracht me ook op een pad waar ik veel gelukkiger van werd. Ik ontdekte wat mij veel stress gaf, kwam veel dichter bij mezelf, en vond meer plezier in mijn leven.

Zomer 2021: Ik zat midden in mijn chemokuren ter behandeling van mijn borstkanker. Door de relatieve rust van het niet hoeven te werken, genoot ik meer van mijn kinderen, mijn tuin, en de kleine dingen in het leven. Ik vond mezelf opnieuw uit, met zeer positieve uitwerking op mijn fysieke en mentale gezondheid. Nu zou ik dat post-traumatische groei tijdens kankerbehandelingen noemen.

Wat is post-traumatische groei bij kanker?

Post-traumatische groei verwijst naar de positieve veranderingen die mensen ervaren na een ingrijpende gebeurtenis. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat ongeveer de helft van de mensen na kanker een diepere waardering voor het leven ontwikkelt, hechtere relaties krijgt en een sterker gevoel van persoonlijke kracht ervaart.

Er zijn vijf gebieden waar deze PTG zich op kan manifesteren:

1. Meer waardering voor het leven

Wanneer je geconfronteerd wordt met de kwetsbaarheid van het leven, leer je vaak ook de schoonheid van kleine momenten scherper te zien. Een simpele lach, een knuffel of een zonsondergang krijgen een diepere betekenis. Je beseft hoe waardevol elk moment is.

2. Verdieping van relaties

Tijdens ziekte ontdek je vaak, wie er écht voor je zijn. Dit is een periode waarin je hulp leert accepteren en je kwetsbare kant te laten zien. Dit kan relaties versterken en verdiepen.

3. Bewustwording van je innerlijke kracht

Veel mensen ontdekken tijdens hun ziekte hoeveel (veer)kracht ze eigenlijk hebben. Je leert je grenzen aan te geven, voor jezelf te kiezen en te vertrouwen op je intuïtie. Dit besef geeft een gevoel van controle en kracht.

4. Nieuwe mogelijkheden en perspectieven

Kanker kan een wake-up call zijn. Misschien voelde je al langer dat bepaalde aspecten van je leven niet klopten. Nu durf je misschien wél die stap te zetten naar een leven dat beter bij je past. (Soms is die stap al gezet voor de diagnose, en mag je nog meer jezelf ontdekken.)

5. Grotere spirituele en existentiële bewustwording

Grote levensvragen komen naar boven: Waarom ben ik hier? Wat is echt belangrijk? Deze vragen kunnen je helpen om dieper inzicht te krijgen in jezelf en bewuste keuzes te maken voor de toekomst.

Hoe vergroot je de kans op post-traumatische groei?

Onderzoekers zien dat de meeste groei optreedt relatief kort nadat de diagnose is geaccepteerd. Dus geef jezelf eerst de tijd om deze schok te verwerken. Doorvoel je onrust, en wacht tot je rust en vertrouwen vindt in je behandelplan. Piekeren of je verzetten tegen de ziekte kan groei juist belemmeren. Zoek ondersteuning als je merkt dat angst en onzekerheid blijven overheersen. (Lees dan bijvoorbeeld de tips in deze blog).

Wanneer je eraan toe bent, kan het bewust nadenken over belangrijke levensvragen en je diepgewortelde overtuigingen bijdragen aan je persoonlijke groei. Steun uit je omgeving, een open houding ten opzichte van spiritualiteit en een positieve, actieve reflectie op je situatie kunnen hier ook bij helpen. Dit betekent bijvoorbeeld kijken naar wat je zelf kunt doen of veranderen en hoe je het beste uit de situatie kunt halen.

Misschien merk je dat je soms de neiging hebt om lastige situaties te vermijden, je ertegen te verzetten of jezelf als slachtoffer te zien. Het kan ook zijn dat je je eigen rol in je gezondheid liever niet onder ogen ziet. Wees je ervan bewust dat dit strategieën zijn die je als kind hebt aangeleerd om met moeilijke situaties om te gaan. Destijds hielpen ze je misschien, maar nu kunnen ze je groei in de weg staan. Door hier met mildheid en nieuwsgierigheid naar te kijken, creëer je ruimte voor verandering en veerkracht.

Het beste moment om met positieve groei bezig te gaan

Veel mensen richten zich tijdens hun kankerbehandelingen vooral op overleven, en denken daarna pas over het leven 'na de ziekte'. Maar waarom wachten? Juist nu heb je een unieke kans om veranderingen door te voeren:

• De buitenwereld verwacht minder van je. Je hoeft niet te werken, niet vol deel te nemen aan je gezin, en mag jouzelf de hoogste prioriteit geven. Iedereen wenst je namelijk een zo goed mogelijk herstel.

• Je hebt de ruimte om stil te staan bij wat écht belangrijk voor je is en of je nu leeft zoals je zou willen. Wanneer je dat niet eerder gedaan hebt, dan weet je vaak niet eens wat je echt blij maakt en hoe je kunt genieten. Of je vind het moeilijk om tijd voor jezelf te maken en voelt je snel schuldig naar anderen.

• De komende periode geeft je een unieke kans om te experimenteren met nieuw gedrag en het opdoen van positieve ervaringen hierin. Je dagritme is al anders, en dus zijn praktische veranderingen makkelijker in te bouwen.

• Je bezighouden met wat je blij maakt, brengt positiviteit en vormt een mooi tegenwicht tegen het ziek zijn. Hierdoor ligt de focus minder op je ziekte en kun je meer genieten van elke dag.

  
  

Later, wanneer de behandelingen achter de rug zijn, en de buitenwereld vaak meer aan je gaat trekken en je zelf ook weer een 'normaal leven' wilt, wordt het vaak moeilijker om gewoonten te doorbreken. Veel mensen die tijdens hun behandelingen geen tijd voor hebben gemaakt voor dit zelfonderzoek, hebben het gevoel na afloop in een zwart gat te vallen en komen dan tot de conclusie dat ze andere keuzes willen maken in hun leven.

Wanneer je nu al waardevolle lessen geleerd hebt, en je nieuw gedrag ook al geoefend hebt in je veilige huiselijke omgeving, dan hou je het na je herstel ook beter vol in de buitenwereld.

Net als een jong plantje groeit positieve verandering het best in een omgeving van rust, aandacht en zorg. Daardoor is juist de periode tijdens kanker behandelingen geschikt om te ontdekken hoe jij wilt leven en nieuwe gewoonten te ontwikkelen.

Hoe stimuleer je post-traumatische groei bij jezelf?

Ben je er klaar voor om naar de toekomst te kijken? Denk dan eens na over de volgende vragen:

• Welke lessen heb jij tot nu toe geleerd uit jouw ziekteproces? Hoe ben jij veranderd?

• Welke dingen in het leven zijn echt belangrijk voor jou? Krijgen die ook genog aandacht?

  
  

• Op welke gebieden stroomt jouw leven niet lekker? Wat zou je daaraan willen veranderen?

  
  

• Durf jij jezelf te laten zien zoals je bent? Al je emoties te uiten, en je echte mening te geven? Waar zou je meer mogen doen? Wat is daarvoor nodig?

  
  

• Hoe zijn de relaties met de mensen om je heen? Kun je om hulp vragen?

  
  

• Kun jij jezelf accepteren zoals je bent? Mag jij zijn zoals je bent, of moet je iets 'doen' om de liefde of aandacht van een ander te verdienen?

• Kun je oprecht genieten van je leven? Waar wordt jij echt gelukkig van?

Een positieve kijk op de toekomst

Onderzoek laat zien dat over deze onderwerpen praten met lotgenoten helpt om dit proces te stimuleren. Het maakt je bewuster van je verandering en opgedane lessen. En dat geeft betekenis en berusting aan wat je is overkomen en versterkt de positieve kijk op je leven. Mede hierdoor begint post-traumatische groei ook meer aandacht te krijgen van zorgverleners. 

Wil jij tijdens of na je behandelingen bewust bezig zijn met je persoonlijke groei? Ik bied zowel individuele coaching als online groepsgesprek(ken) aan waarin we samen dit proces verkennen.

Laat hieronder je gegevens achter en geef aan of je interesse hebt in persoonlijke begeleiding, de groepssessies, of beide. Ik neem vrijblijvend contact met je op om te kijken wat het beste bij jou past.

Ja, ik wil meer informatie ontvangen!

Wil je meer lezen over wetenschappelijke inzichten rondom post-traumatische groei en positieve groei bij kanker? Hieronder vind je enkele interessante links en onderzoeken:

1. https://www.youtube.com/watch?v=0r135uKLDc4 - Korte you-tube video over PTG van de Boulder Crest foundation voor veteranen in de VS. "All great wisdom comes from suffering"

   
   

2. Ramos C, Costa PA, Rudnicki T, et al. The effectiveness of a group intervention to facilitate posttraumatic growth among women with breast cancer. Psycho-Oncology. 2018; 27: 258–264. https://doi.org/10.1002/pon.4501

   
   

3. Ramos C, Leal I, Costa PA, Tapadinhas AR, Tedeschi RG. An Item-Level Analysis of the Posttraumatic Stress Disorder Checklist and the Posttraumatic Growth Inventory and Its Associations With Challenge to Core Beliefs and Rumination. Front Psychol. 2018 Dec 10;9:2346. doi: 10.3389/fpsyg.2018.02346.

   
   

4. Collier, L. (2016, November 1). Growth after trauma. Monitor on Psychology, 47(10). https://www.apa.org/monitor/2016/11/growth-trauma