Hoe houd je regie bij kanker en blijf je in control in de rollercoaster van kanker?

Tips om mentaal sterk te staan bij kanker, en autonomie en controle te behouden in een storm van onzekerheid.

Je leven staat van de ene op de andere dag op zijn kop na een kankerdiagnose. Alles draait ineens om je gezondheid en herstel, terwijl andere zaken naar de achtergrond verdwijnen.

Je dagen worden gevuld met onderzoeken, behandelplannen en ziekenhuisbezoeken. Én met zorgen. Veel mensen ervaren een gevoel van controleverlies. Maar kan het ook anders? Kun je de regie herpakken? Het antwoord is: ja. En dat kan een wereld van verschil maken in hoe je deze periode beleeft.

Toen ik zelf de diagnose borstkanker kreeg, voelde alles overweldigend: een tsunami van emoties, moeilijke keuzes en behandelingen waar ik mixed feelings over had. Maar ik wilde overleven. Een keerpunt kwam toen ik besefte dat ik een actieve rol kon spelen. Door vragen te stellen, mijn prioriteiten helder te maken, informatie in te winnen en te luisteren naar mijn intuïtie, won ik stap voor stap de controle terug.

In dit blog deel ik praktische inzichten die je kunnen helpen om niet alleen te overleven, maar ook grip en veerkracht te ervaren in deze uitdagende tijd. Wil je vooral meer tips hoe je mentaal sterk om kunt gaan met de overweldigende emoties bij kanker, lees dan dit blog.

Kanker kan aanvoelen als een rollercoaster of tsunami, waarbij je als patiënt gemakkelijk meegesleurd wordt door alles wat op je af komt. Door actief bij te dragen aan je eigen gezondheid en mee te veren met wat op je af komt, hou je regie én vergroot je je kansen op genezing. (Ps. deze surfer heeft het overleefd.)

De kracht van autonomie bij kanker: Wat het voor je gezondheid kan betekenen

Onderzoek toont aan dat mensen die actief deelnemen aan hun behandelproces niet alleen emotioneel sterker staan, maar ook fysiek beter herstellen. Kelly Turner, auteur van Radicale Remissie, beschrijft hoe autonomie, een gezonde leefstijl en intuïtie een sleutelrol spelen in herstel. Turner onderzocht honderden mensen die medische verwachtingen overtroffen en ontdekte dat zij bijna allemaal een actieve rol namen in hun genezingsproces.

Ook huisarts Henk Fransen, die ruim 30 jaar kankerpatiënten begeleidde, merkte: “Patiënten die het opvallend goed deden, namen de regie, accepteerden hun diagnose, gebruikten meerdere behandelopties en richtten zich op het léven. Ze gingen leven vanuit vertrouwen en bezieling.”

Dit betekent overigens niet dat je artsen moet wantrouwen. Integendeel. Door jezelf als serieuze gesprekspartner op te stellen, werk je samen aan de beste uitkomst. Autonomie geeft levenskracht en energie. Het bevrijdt je van passiviteit en slachtofferschap en brengt een positieve tegenwicht in deze periode.

Praktische tips om de regie en controle te behouden in jouw kankertraject

1. Sta sterk in gesprekken

Zorg dat je in je kracht staat bij ziekenhuisgesprekken. Emoties na een diagnose zijn logisch. Gun jezelf de tijd om te verwerken. Kom voor latere gesprekken tot rust, bijvoorbeeld met een ademhalingsoefening of meditatie. Dit helpt je de informatie beter op te nemen en weloverwogen te reageren. Word je toch overmand door emoties en staat dit jouw logisch denken in de weg? Vraag dan of het gesprek later kan worden vervolgd.

2. Bereid je voor op medische gesprekken

Neem bij voorkeur iemand mee naar afspraken. Twee horen meer dan één en je kunt naderhand samen reflecteren. Zeker als het emotioneel beladen is, zul je merken dat je soms weinig informatie meer kunt opnemen. Maak ook vooraf een lijstje met vragen en bedenk wat jij belangrijk vindt om te leren in het gesprek.

3. Geef aan wat jij belangrijk vindt in je behandelaar en zorgproces

Een vriendin wilde een arts met wie ze de klinische details tot in de puntjes kon bespreken. Ik benoemde dat ik alles wilde doen om gezond te worden, inclusief alternatieve manieren, en kreeg een arts toegewezen die hier open voor stond. Voel je geen klik met een zorgverlener? Benoem dan je twijfels en overweeg een andere behandelaar, want later wisselen is vaak lastiger.

4. Vertrouw op je intuïtie

Kelly Turner ontdekte dat intuïtie een cruciale rol speelde bij mensen die tegen verwachtingen in herstelden. Twijfel je over een behandeling? Ga het gesprek aan en bespreek alternatieven. Vertrouwen op jezelf geeft rust. Ook al wordt ons onderbuikgevoel in onze maatschappij vaak genegeerd of ontkracht, beslissingen op basis hiervan zijn op lange termijn bewezen krachtiger dan op basis van logisch redeneren alleen.

5. Verken je opties

Een second opinion vragen betekent niet dat je ondankbaar bent of je artsen wantrouwt, maar dat je betrokken blijft. Gespecialiseerde centra zoals het Antoni van Leeuwenhoek (AvL) of Alexander Monro (AM) kunnen waardevolle aanvullingen bieden. Juist door mijn casus te bespreken in een ander ziekenhuis kreeg ik nieuwe inzichten die me hielpen om weloverwogen de passende keuze te maken.

6. Neem het proces stap voor stap

Een behandelplan heeft vaak meerdere fases: chemo, operatie, bestraling, mogelijk anti-hormoontherapie of gerichte antilichaamtherapie. Om flexibiliteit te behouden en je niet te overladen, krijg je vaak stap voor stap informatie. Als je daar niet van bewust bent kan dit als onverwachte tegenvallers overkomen.

Laat je niet ontmoedigen door het lange traject. Leef per dag en bekijk ook zelf per fase of de vervolgbehandeling aansluit bij jouw beeld van een optimale combinatie tussen kwaliteit van leven en overlevingskans.

7. Wees kritisch op prognoses

Artsen noemen soms overlevingspercentages om behandelingen te onderbouwen. Dit kan als een ‘vonnis’ in je hoofd blijven zitten. Onthoud: jij kunt altijd de uitzondering zijn. Een inspirerende uitspraak die mij hielp: “Accepteer je diagnose, maar verwerp je prognose.”

Tijdens de behandelingen

8. Begin de dag met rust en kracht

Neem op behandeldagen de tijd om de dag vanuit rust en kracht te beginnen. Ademhalingsoefeningen of een meditatie helpen je ontspannen. Dit verandert niet alleen hoe jij je voelt, maar ook hoe mensen om je heen op je reageren. Zelf merkte ik echt een groot verschil met dagen waarop ik hier door tijdsdruk niet aan toe kwam.

9. Wees open over bijwerkingen, emoties en alternatieve therapieën

Vertel je verpleegkundig specialist of arts over alles wat je doet en hoe je het ervaart, ook al denk je dat het mogelijk niet relevant is. Juist door tijdig deze informatie te horen, kan de dosering van de medicatie op jou afgestemd worden. Hierdoor kunnen bijwerkingen verminderen of kan verergering voorkomen worden.

10. Overweeg een tussentijdse scan als dit voor jou kloppend voelt

Een scan zal je alleen worden aangeboden als er aanleiding is en het de vervolgbehandeling direct beïnvloedt. Vraag naar een tussentijdse echo of scan als je de tumor niet meer kunt voelen en je denkt dat je dit vertrouwen en houvast kan geven - ook al is de behandeling nog niet klaar. Wanneer je niet het idee hebt dat er veel verschil is, wees hier dan voorzichtig mee. Dan kan het juist ook een negatief haakje zijn, waardoor je gaat twijfelen aan de effectiviteit.

11. Bespreek belangrijke beslissingen met de juiste persoon

Veranderingen in behandeling bespreek je idealiter met je arts of verpleegkundig specialist, niet ad hoc met een verpleegkundige op de behandelvloer. In mijn geval stelde een verpleegkundige tijdens een chemo-dag voor om met de Coldcap te stoppen (met als gevolg dat ik dan al mijn haar alsnog zou verliezen), en dit bezorgde me onnodig veel onrust.

Buiten het ziekenhuis

12. Onderzoek aanvullende behandelingen

Veel ziekenhuizen erkennen inmiddels de waarde van complementaire zorg. Spreekuren Integrative Medicine kunnen je helpen bij het vinden van wetenschappelijk onderbouwde aanvullende therapieën waaronder acupunctuur, fysiotherapie, massage, yoga en mentale ondersteuning. En vertrouw hierbij ook op jouw eigen intuïtie.

13. Zoek gespecialiseerde therapeuten

Vraag bij aanvullende therapeuten na hoeveel ervaring ze hebben met kankerpatiënten. Die kennis kan een groot verschil maken.

14. Zoek positieve afleiding

Je dagindeling is door je ziekte en behandelingen vaak compleet veranderd. Daardoor bestaat de kans dat je nog meer gaat piekeren of bezig bent met ziek zijn. Bedenk op welke manier je je beschikbare tijd nu graag wilt invullen. Ga wandelen of sporten, beoefen je hobby, of ontwikkel je in iets dat je altijd al wilde doen. Dit vormt een waardevol tegenwicht dat je zal inspireren en plezier geven, en kan een groot verschil maken hoe je deze periode ervaart.

De emotionele impact: van onmacht naar veerkracht

Een krachtig moment in mijn proces was toen ik besefte dat het oké was om me (zo rot) te voelen zoals ik deed, inclusief het niet weten hoe het met me zou aflopen. Op dat moment accepteerde ik de ziekte en de behandelingen en hervond ik mijn eigen kracht. Want veerkracht betekent niet dat je geen angst of verdriet voelt, maar dat je manieren vindt om ermee om te gaan. Lees meer over mentaal sterk staan bij kanker in dit blog.

Veerkracht geeft je meer gevoel van grip, en grip draagt bij aan je veerkracht.

Het in je eigen hand nemen van je genezing gaat volgens Turner om drie zaken:

1. Een actieve rol te spelen in je genezing,

2. Bereid te zijn om dingen te veranderen in je leven, en

3. Met tegenslagen om kunnen gaan.

   
   

Turner beschrijft: “Wanneer mensen het gevoel hebben dat ze zelf iets kunnen doen om hun gezondheid te verbeteren, dan verandert hun hele houding.”

Post-traumatische groei: groeien door kanker

Veel mensen ervaren na een moeilijke periode een verschuiving in hun prioriteiten en dat ze dichterbij zichzelf komen. Dit wordt post-traumatische groei genoemd. Tijdens of na je behandelingen kun je ontdekken wat écht belangrijk is in jouw leven.

Wat opvalt, is dat de levenslessen voor ieder anders zijn. Zo merkte een cliënte dat ze meer voor zichzelf durfde op te komen en eindelijk die training volgde waar ze al jaren over droomde. Een ander leerde haar vrienden ook op kwetsbare momenten toe te laten in haar leven. Zelf ging ik meer naar mezelf luisteren en bewuster genieten van wat ik had, in plaats van te streven naar een perfecte toekomst.

Door te kiezen voor activiteiten die je energie en plezier geven, ondersteun je je lichaam en herstelproces op een natuurlijke manier. Daarom pleit ik er voor om al tijdens je ziekte actief te kijken naar hoe jij je veerkracht kunt behouden en welke les kanker je brengt.

Bij de mensen die ik begeleid zie ik daarbij grote veranderingen: Ze gaan meer vertrouwen op zichzelf, gaan leven op de manier die ze voor zichzelf wensen én zijn daardoor minder bezig met de toekomst, maar meer met het leven in het moment.

Conclusie: Durf te kiezen voor jouw kracht

Een kankerdiagnose is ingrijpend, maar je bent niet machteloos. Door vragen te stellen, je intuïtie te volgen en actief deel te nemen, kun je niet alleen meer controle ervaren, maar ook veerkracht en levenslust herontdekken. Wacht niet tot effecten de behandelingen heftig voelbaar zijn, of pas wanneer je hersteld bent, maar start daar nog vandaag mee.

Wil je meer tips over wat je zelf kunt doen om je lichaam en geest zo goed mogelijk te ondersteunen? Download dan nu het gratis e-book Ondersteun je lichaam optimaal bij kanker voor praktische tips en oefeningen over wat je zélf kunt doen om deze periode sterker en bewuster door te komen.

Download gratis e-book